علت و راه های درمان تب کودک

به عنوان یک پدر و مادر ، اگر بدن کودک شما دارای درجه حرارت بالا باشد ، می تواند برایتان امری بسیار نگران کننده باشد . ولی با این حال تب در کودکان مسئله ای بسیار شایع است . پاسخی طبیعی به انواع بیماری ها ، به خصوص عفونت است که در بعضی از مواقع خود به خود و بدون درمان برطرف می شود . ولی به این موضوع نیز توجه کنید که تب بالا می تواند مشکلات جدی را برای کودک به وجود آورد ، بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده تب بالا و طولانی در کودک حتما به متخصص اطفال مراجعه شود .

تب در کودکان

به افزایش دمای بیش از حد بدن تب گفته می‌شود . پاسخی طبیعی به شرایط مختلف ، که شایع ترین آنها عفونت می‌باشد . به طور کلی ، تب به معنای دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد است . که ممکن است بسته به نحوه اندازه‌گیری آن (از راه دهان ، زیربغل ، گوش ، پیشانی یا مقعد) نتیجه کمی اختلاف داشته باشد .

تب در کودکان خردسال (به ویژه زیر 5 سال ) بسیار شایع است و می تواند تا حدی نگران کننده باشد .

آگاهی از بیماری فرزندتان و یا تشخیص اینکه آیا باید برای درمان تب او به پزشک مراجعه کنید یا خیر آسان نیست .

در این مقاله به دلایل مختلف تب در کودکان و راه های تشخیص و درمان آن می پردازیم .

علت تب در کودکان

بیشتر تب ها در اثر عفونت یا سایر بیماری ها ایجاد می شوند . دمای بالای بدن ، بقای باکتری ها و ویروس هایی را که باعث عفونت می شوند ، دشوار می کند .

عفونت با باکتری نسبت به عفونت‌های ویروسی کمتر شایع است اما باعث تب می‌شود . باکتری‌ها معمولا باعث بیماری‌های جدی مانند ذات‌الریه ، عفونت‌های مفصلی ، عفونت ادراری ، عفونت کلیه ، سپتی‌ سمی و مننژیت می شوند . باکتری‌ها می‌توانند در عفونت‌هایی که زیاد جدی نیستند ( مانند عفونت گوش و بثورات پوستی عفونی ) نیز باعث تب شوند .

واکنش‌های التهابی از جمله بیماری کاوازاکی ، برخی از انواع آرتریت ، و واکنش به برخی داروها ممکن است باعث تب شوند .

گاهی اوقات کودکان پس از واکسیناسیون دچار تب می‌شوند . تب‌های بعد از ایمن‌سازی معمولاً زیاد یا طولانی نیستند . در این مورد معمولاً نیازی به درمان تب کودکان وجود ندارد .

انواع دیگر عفونت شامل عفونت‌های «گرمسیری» مانند مالاریا و بیماری‌هایی است که بیشتر در خارج از ایران شایع‌تر هستند .

 گرمازدگی یکی از دلایل احتمالی افزایش دمای بدن است . اگرچه از نظر علمی این افزایش دما تب محسوب نمی‌شود .

از دلایل و بیماری های دیگری که ممکن است باعث بروز تب در کودکان شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد :

سرما خوردگی ، خروسک ، التهاب مجاری هوایی (برونشیول ها) ، گاستروانتریت (اسهال و استفراغ) ، عفونت‌های دستگاه تنفسی ، ورم لوزه ، بیماری های رایج دوران کودکی ، مانند آبله مرغان و سیاه سرفه و …

علائم تب در کودکان

معمولا میانگین دمای طبیعی بدن ۳۷ درجه سانتیگراد تعریف می‌شود .

تب به خودی خود یک علامت است و بسته به علت آن ، ممکن کودک علائم دیگری از جمله موارد زیر را داشته باشد :

تعریق ، لرز ، سردرد ، دردهای عضلانی ، بی اشتهایی ، ضعف عمومی و …

تب همراه با عفونت‌های ویروسی رایج مانند سرماخوردگی معمولاً طی 12 تا 48 ساعت افزایش و کاهش می‌یابد . کودکان اغلب از احساس سرما در شروع تب شکایت دارند . ممکن است رنگ ‌پریده به نظر برسند و احساس لرز کنند . اغلب می‌گویند که احساس گرما می‌کنند و عرق کرده و برافروخته می‌شوند . سردرد و شکم درد هم‌زمان با تب بسیار شایع است . کودکان ممکن است بی‌حال ، خسته و بی‌حوصله باشند . آنها ممکن است غدد متورمی در گردن ، زیر بازوها و شکم داشته باشند . آب دهان ممکن است نشان‌دهنده گلودرد در آنها باشد و احساس بیماری ‌کنند و ممکن است غذا نخورند .

اندازه گیری تب در کودکان

برای این کار تب‌سنج‌های دیجیتال ، به طور گسترده در دسترس بوده و دقیق‌ترین راه برای اندازه‌گیری دمای بدن هستند . انواع این تب‌سنج‌ها برای اندازه‌گیری دمای بدن به روش‌های مختلف موجود است .

تب‌سنج‌های شیشه‌ای حاوی جیوه به دلیل خطرات احتمالی قرار گرفتن در معرض جیوه در صورت شکستن تب‌سنج توصیه نمی‌شوند . اگر دماسنج دیجیتالی در دسترس نیست ، باید پیش از استفاده حتما تب‌سنج شیشه‌ای را به خوبی تکان دهیم .

انواع دیگری از تب‌سنج‌ها از جمله نواری و پستانکی نیز موجود است. با این حال، این‌ها به اندازه تب‌سنج‌های دیجیتال دقیق نیستند و توصیه نمی‌شوند.

توجه داشته باشید که بهترین راه برای اندازه گیری دمای بدن کودک به عوامل مختلفی بستگی دارد . برای کودکانی که می‌توانند به خوبی تب‌سنج را زیر زبان نگه دارند (معمولاً کودکان بزرگتر از چهار یا پنج سال) ، دما را می‌توان با دقت به روش دهانی اندازه‌گیری کرد . برای نوزادان و کودکانی که نمی‌توانند تب‌سنج را زیر زبان نگه دارند، می‌توان دما را از زیر بغل اندازه‌گیری کرد .

اگر دمای زیربغل بیش از ۳۷.۲ درجه سانتیگراد باشد و این نگرانی وجود داشته باشد که کودک بیمار است ، ممکن است اندازه‌گیری دمای مقعدی ضروری باشد . اندازه‌گیری دمای مقعدی ، به کمک تب‌سنج مناسب ، برای نوزادان از بدو تولد تا سه ماهگی مناسب است .

دمای اندازه گیری شده از گوش یا پیشانی دقت کمتری نسبت به دمای اندازه‌گیری شده از راه مقعدی یا دهانی دارد .

اندازه‌ گیری دمای بدن کودک به روش های خاص و دقیق

اندازه‌گیری دمای مقعدی

برای اندازه‌گیری دمای بدن از راه مقعد تهیه تب‌سنج مخصوص از داروخانه ضروری است .کودک یا شیرخوار را به شکم می‌خوابانیم . انتهای تب‌سنج مخصوص اندازه‌گیری دمای مقعدی را با مقدار کمی وازلین چرب می‌کنیم . به آرامی ‌تب‌سنج را در مقعد کودک قرار دهید تا نوک نقره‌ای آن قابل مشاهده نباشد . تب‌سنج را در جای خود نگه می‌داریم . یک تب‌سنج شیشه‌ای پس از حدود دو تا سه دقیقه ، دمای بدن کودک را نشان می‌دهد ، در حالی که بیشتر تب‌سنج‌های دیجیتال به کمتر از یک دقیقه زمان نیاز دارند .

اندازه‌گیری دمای دهانی

اندازه‌گیری دما از طریق دهان نیز زمانی قابل اعتماد است که کودک حداقل ۴ ساله باشد . در اینجا با روش صحیح اندازه‌گیری دما از طریق دهان آشنا می‌شویم :

• حداقل 30 دقیقه بعد از اینکه کودک خوراکی یا نوشیدنی سرد یا گرم خورده‌ است ، صبر می‌کنیم .
• تب‌سنج را با آب خنک و صابون می‌شوییم .
• نوک تب‌سنج را زیر زبان کودک قرار می‌دهیم . باید از کودک بخواهیم که دماسنج را با لب‌های خود، و نه با دندان ، نگه دارد .

باید از فرزندمان بخواهیم دهان را بسته نگه دارد . یک تب‌سنج شیشه‌ای حدود ۳ دقیقه طول می‌کشد تا دمای بدن را به درستی نشان دهد . بیشتر تب‌سنج‌های دیجیتال این کار را در کمتر از ۱ دقیقه انجام می‌دهند .

اندازه‌گیری دمای زیر بغل

باید سر تب‌سنج را زیر بغل کودک قرار دهیم . زیر بغل باید خشک باشد .

با نگه داشتن آرنج کودک روی قفسه سینه به مدت چهار تا پنج دقیقه می‌توانیم تب‌سنج را در جای خود نگه داریم .

برای درمان تب در کودکان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

تب کودک یا نوزاد ممکن است خطرناک باشد و حتی زندگی او را تهدید کند . بنابراین در صورت مواجهه با شرایطی خاص ، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید .

در ادامه مواردی را بیان می‌کنیم که در صورت بروز نیازی به درمان تب کودکان توسط پزشک است :

• اگر نوزاد زیر 3 ماهه دارید که دمای بدنش 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر است .
• اگر نوزاد شما بین 3 الی 6 ماهه است و تب 38.3 درجه سانتی گراد یا بالاتر بیش از یک روز دارد .
• اگر نوزاد 6 ماهه الی 1 سال، تب 39.4 درجه سانتی گراد یا بالاتر بیش از یک روز دارد .
• اگر کودک 1 الی 2 ساله بیش از 24 ساعت تب داشته باشد .
• اگر کودک 2 ساله به بالا بیش از 3 روز تب داشته باشد .
• گر کودک در هر رده سنی تب 40 درجه سانتی گراد به بالا داشته باشد .
• کودک به طور مکرر استفراغ می‌کند یا اسهال شدید دارد .
• اگر کودک یا نوزاد شما علائم دیگری مانند سفتی گردن، گلو درد شدید، گوش درد یا سردرد متداول داشته باشد .
• کودک همراه تب ، تشنج دارد .
• کودک همراه تب جوش روی پوست دارد .
• رنگ‌ پریدگی پوست، لب‌ها یا زبان
•  به طور معمول به شما پاسخ نمی‌دهد .
• تنها با تلاش طولانی شما بیدار می‌شود .
•  عدم تمایل به انجام کار یا غیرفعال بودن .
• خشکی دهان و لب
• اندام یا مفصل متورم است .

درمان های تب کودک

نوشیدن مایعات : اگر کودک شما تب دارد این موضوع مهم است که بدن او را با دادن آب و مایعات هیدراته نگه دارید . تب ممکن است خطر کم آبی بدن کودک را افزایش دهد .

استراحت : تب باعث می‌شود کودک بیشتر احساس خستگی و درد کند . در این مدت ، باید کودک خود را تشویق کنیم تا هر اندازه که می‌خواهد استراحت کند .

پاشویه : پاشویه به اندازه داروهای تب‌بر موثر نیست و به طور کلی توصیه نمی‌شود .

دارو : استفاده از داروهای تب بر در این مواقع می تواند کمک کننده باشد .

تشنج ناشی از تب

این نوع تشنج به دلیل افزایش سریع دمای بدن رخ می دهد .

تشنج‌های تب‌دار و تشنج‌های ناشی از عفونت‌هایی مانند مننژیت می‌توانند بسیار شبیه به هم باشند .

برای دچار نشدن کودک به تشنج و بررسی علل تب ، در شرایط خاص که در بالا به آن ها اشاره شد باید تب را جدی گرفته و سریعا به اورژانس و پزشک مراجعه کنید .

حرف آخر

به طور کلی توصیه می شود ، تا زمانی که از علت تب کودک مطمئن نیستید از خود درمانی پرهیز کنید و در صورت طبیعی نبودن وضعیت سریعا به پزشک مراجعه کنید .