اضطراب در کودک و درمان آن

این اتفاقی طبیعی است که کودکان هر از گاهی احساس نگرانی یا اضطراب کنند، برای مثال زمانی که مدرسه یا مهد کودک را شروع می کنند، یا به منطقه جدیدی نقل مکان می کنند.

اضطراب یک احساس ناراحتی است، مانند نگرانی یا ترس. این یک واکنش قابل درک در کودکان نسبت به تغییر یا یک رویداد استرس زا است.

اما برای برخی از کودکان، اضطراب بر رفتار و افکار آنها به صورت روزانه تأثیر می گذارد و در مدرسه، خانه و زندگی اجتماعی آنها اختلال ایجاد می کند. این زمانی است که ممکن است برای مقابله با آن قبل از تبدیل شدن به یک مسئله جدی تر، به کمک حرفه ای یک متخصص نیاز داشته باشید.

چگونه متوجه می شویم که اضطراب فرزندمان به این مرحله رسیده است؟

علائم اضطراب در کودکان چیست؟

اضطراب می تواند باعث شود کودک احساس ترس، وحشت، خجالت یا شرم کند.

برخی از علائمی که باید در کودک خود به آنها توجه کنید عبارتند از:

• به سختی می تواند تمرکز کند.
• نخوابیدن یا بیدار شدن در شب به دلیل داشتن رویاهای بد
• درست غذا نخوردن
• به سرعت عصبانی شدن و از کنترل خارج شدن
• دائما نگران یا داشتن افکار منفی
• احساس تنش و بی قراری، یا استفاده مکرر از توالت
• همیشه گریه می کند
• همیشه وابسته بودن
• شکایت از شکم درد و احساس ناخوشی

کودک شما ممکن است به اندازه کافی بزرگ نباشد که بتواند چنین احساسی را تشخیص دهد.

دلیل اضطراب (اگر وجود داشته باشد) بسته به سن کودک متفاوت است. اضطراب جدایی در کودکان کوچکتر رایج است، در حالی که کودکان بزرگتر و نوجوانان بیشتر نگران عملکرد مدرسه، روابط یا سلامتی خود هستند.

کودکان و نوجوانان چه نوع اضطرابی را تجربه می کنند؟

انواع رایج اضطراب در کودکان و نوجوانان در زیر توضیح داده شده است:

ترس یا فوبیا در مورد چیزی خاص

کودکان معمولاً از چیزهایی مانند هیولا، سگ یا آب می ترسند. این یک بخش کاملاً طبیعی از رشد است، اما زمانی که ترس بسیار زیاد شده و زندگی روزمره کودک شما را تحت تأثیر قرار می دهد، پتانسیل تبدیل شدن به فوبیا (نوعی اختلال اضطراب) را دارد.

در بیشتر مواقع بدون هیچ دلیل مشخصی احساس اضطراب می کنند

در حالی که داشتن مکرر ترس و نگرانی برای کودکان امری طبیعی است، برخی از کودکان مضطرب ممکن است در دوران نوجوانی یا جوانی دچار بیماری درازمدتی به نام اختلال اضطراب فراگیر شوند.

اختلال اضطراب فراگیر باعث می شود به جای یک رویداد خاص، نسبت به طیف وسیعی از موقعیت ها و مسائل احساس اضطراب کنید.

افرادی که تحت تأثیر آن قرار می گیرند بیشتر روزها احساس اضطراب می کنند و اغلب برای به یاد آوردن آخرین باری که احساس آرامش کرده اند تلاش می کنند.

اضطراب جدایی

اضطراب جدایی به این معنا است که کودک نگران نبودن با والدین خود است.

این نوع اضطراب در کودکان خردسال شایع است و به طور معمول در حدود شش ماهگی ایجاد می شود. این موضوع می تواند بودن در مهد کودک یا مدرسه یا با یک پرستار کودک را بسیار دشوار کند.

اضطراب جدایی در کودکان بزرگتر ممکن است نشانه این باشد که آنها در مورد چیزی احساس ناامنی می کنند.

برای مثال آنها ممکن است به تغییرات خانه واکنش نشان دهند.

اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی عدم تمایل به بیرون رفتن، بودن در جمع، دیدن دوستان یا شرکت در فعالیت هاست.

«خجالتی» بودن برای برخی از کودکان و نوجوانان کاملاً طبیعی است، اما زمانی که فعالیت‌های روزمره مانند خرید کردن یا صحبت کردن با تلفن باعث ترس شدید و طاقت‌فرسا شود، به یک مشکل تبدیل می‌شود که به آن «اختلال اضطراب اجتماعی» گفته می شود. کودکانی که تحت تأثیر آن قرار می گیرند از انجام یا گفتن چیزی که فکر می کنند تحقیرآمیز است می ترسند.

اضطراب مبتنی بر مدرسه

اختلال اضطراب اجتماعی کودکان بزرگ‌تری را که دوران بلوغ را پشت سر گذاشته‌اند، تحت تأثیر قرار می‌دهد.

برخی از کودکان در مورد رفتن به مدرسه، انجام تکالیف مدرسه، دوستی یا قلدری مضطرب می شوند، به خصوص اگر در حال تغییر مدرسه یا ارتقاء سطح باشند.

آنها ممکن است همیشه این نگرانی ها را با شما در میان نگذارند و در عوض از شکم درد یا احساس بیماری شکایت کنند. یکی از این نشانه ها گریه یا خستگی در صبح است. 

این موضوع ممکن است مشکلی باشد که اگر به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارد، نیاز به رفع آن باشد.

اختلالات اضطرابی کمتر شایع

اختلال استرس پس از سانحه و اختلال وسواس فکری اجباری از دیگر اختلالات اضطرابی هستند که گهگاه می توانند کودکان را تحت تاثیر قرار دهند، اما معمولا در بزرگسالان دیده می شوند.

چه زمانی اضطراب یک اختلال است که نیاز به درمان دارد؟

احتمالاً باید برای اضطراب فرزندتان از یک متخصص کمک بگیرید اگر:

• احساس می‌کنید که بهتر نمی‌شود یا بدتر می‌شود و تلاش‌ها برای مقابله با آن کارساز نبوده است.
• شما فکر می کنید که این موضوع روند رشد آن ها را کند می کند یا تأثیر قابل توجهی بر تحصیل یا روابط آنها دارد. 
• حالات اضطراب در آن ها به طور مکرر اتفاق می افتد.

اضطراب چقدر می تواند جدی باشد؟

اضطراب طولانی مدت می تواند به شدت در رشد شخصی، زندگی خانوادگی و تحصیل کودک اختلال ایجاد کند.

اختلالات اضطرابی که از دوران کودکی شروع می شوند، اغلب تا سال های نوجوانی و اوایل بزرگسالی ادامه می یابند احتمال ابتلا به افسردگی بالینی ، سوء مصرف مواد مخدر و احساس خودکشی در نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب بیشتر است.

به همین دلیل است که باید به محض اینکه متوجه شدید این مشکل وجود دارد، از یک متخصص کمک بگیرید.

چگونه می توان اختلال اضطراب را درمان کرد؟

نوع درمان ارائه شده بستگی به این دارد که چه چیزی باعث اضطراب کودک شما می شود.

مشاوره

این می تواند برای فرزندتان مفید باشد که با اعتماد به نفس در مورد چیزی که او را نگران می کند با یک فرد آموزش دیده صحبت کند، به خصوص که این شخص فردی است که او را نمی شناسد.

این جلسات می تواند به آنها کمک کند تا بفهمند که چه چیزی آنها را مضطرب می کند و چگونه می توانند از پس این موقعیت برآیند.

درمان شناختی رفتاری

درمان شناختی رفتاری (CBT) یک روش گفتار درمانی است که می تواند به کودک شما کمک کند تا با تغییر طرز تفکر و رفتار، مشکلات خود را مدیریت کند.

این روش به اضطرابی کمک می کند که شدید نیست و معمولاً به جوانان مضطرب ارائه می شود.

فرزند شما با درمانگر کار می کند تا راه هایی برای تغییر طرز فکر او پیدا کند و راهبردهایی برای مقابله با موقعیت هایی که او را مضطرب می کند بیابد. 

دارو

اگر مشکل اضطراب فرزندتان بهتر نشده است، ممکن است پزشک برای او دارو تجویز کند.

داروی ضد افسردگی، ممکن است به کودک شما کمک کند تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد و در مورد چیزها متفاوت باشد.

داروهای ضد افسردگی معمولاً حدود دو تا چهار هفته طول می کشد تا به درستی عمل کنند، بنابراین شما یا فرزندتان ممکن است بلافاصله متوجه تفاوت آن نشوید.

طبیعی است که نگران عوارض جانبی این داروها باشید. کودک شما باید از هر گونه عوارض جانبی احتمالی آگاه باشد و در صورت بروز آن باید به شما یا پزشکش اطلاع دهد.

چرا برخی از کودکان دچار این اختلال می شوند و برخی دیگر نه؟

برخی از کودکان عصبی تر و مضطرب تر به دنیا می آیند و کمتر از سایر کودکان می توانند با استرس کنار بیایند.

و یا به دلیل رفتار و تربیت غلط والدین دچار اختلالات عصبی و اضطراب می شوند.

شخصیت مضطرب کودک تا حدی توسط ژن هایی که از والدین خود به ارث برده اند تعیین می شود. والدین کودکان مضطرب ممکن است علائم را تشخیص دهند و به یاد بیاورند که آن ها نیز در دوران جوانی همین احساس و رفتار را داشتند.

محیط پر استرس

کودکان می توانند رفتارهای مضطرب را از حضور در اطراف افراد مضطرب دریافت کنند.

برخی از کودکان نیز ممکن است پس از یک سری رویدادهای استرس زا دچار اضطراب شوند. آنها ممکن است بتوانند با یکی از این رویدادها کنار بیایند، اما چندین رویداد دشوار در کنار هم ممکن است برای آنها بیش از حد باشد. نمونه ای از این رویدادها عبارتند از:

• جابه‌جایی مکرر خانه و مدرسه: زمانی که همیشه منتظر تغییر هستید، حل و فصل آن دشوار است
• طلاق یا جدایی والدین: به‌ویژه زمانی که والدین و خواهر و برادرهای ناتنی جدید وجود دارند (اگرچه بسیاری از فرزندان خود را با این امر وفق می‌دهند)
• دعوا یا مشاجره والدین
• مرگ یکی از اقوام یا دوستان نزدیک
• تصادف
• داشتن فردی در خانواده که بیمار یا ناتوان است
• مسائل مربوط به مدرسه مانند تکالیف یا امتحانات، قلدری یا مشکلات با دوستان
• درگیر شدن در مسائلی که از درک کودک خارج است
• مورد سوء استفاده یا بی توجهی قرار گرفتن

شرایط پزشکی خاص

کودکانی مه دچار مشکلاتی از جمله اختلالات اوتیسم، ADHD، اختلال کمبود توجه بیش فعالی به دلیل تفاوت در نحوه عملکرد مغزشان، اضطراب را به عنوان بخشی از علائم بیماری خود تجربه کنند.

حرف آخر

اگر کودکی اضطراب را تجربه می کند، والدین او مراقبت های زیادی می توانند برای کمک به او انجام دهند. این موضوع بسیار مهم است که با کودک خود در مورد اضطراب یا نگرانی های او صحبت کنید.

با تخقیقات و تجربه مشاوره پزشکی زنان در تهران اضطراب در کودکان امر شایعی است که می‌تواند نتایج منفی فراوانی برای آن‌ها داشته باشد. کودکان نسبت به اضطراب حساس‌تر هستند و هر تغییری در سبک زندگی آن‌ها ممکن است منجر به بروز اختلال اضطرابی کورکان شود. لازم است والدین نسبت به علائم اضطراب در کودک خود حساس باشند و در صورت مشاهده‌ی نشانه‌های اضطراب حتماً با روانشناس کودکان مشورت کنند.